De mannen van Raan – Martine de Jong

IMG_0995 - omslag de mannen van Raan

“Ik ga je pijn doen”

De bijna 30-jarige, licht autistische programmeur Per Pennings wordt onverwacht een van de mannen van Raan en zijn tot dan toe geprogrammeerde, goede leventje dat zich voor het grootste gedeelte in dromen in zijn hoofd afspeelt (5) verandert door deze bizarre, hem in niets ontziende liefde gaandeweg in een nachtmerrie waar hij dan ook in vele opzichten gehavend uitkomt.

Hij kent zijn lot vanaf het begin, wordt gewaarschuwd door Raan en anderen, maar laat het toch gebeuren. Zijn lot is onontkoombaar zoals de geperforeerde blindedarm aan het eind van het boek. En dit ondanks al zijn lijsten, bv met verbeterpunten en onbespreekbare onderwerpen. Per kan alleen maar van beschikbare data uitgaan en zoals zijn collega en vriend Richard zegt: “Ik denk niet dat je er iets voor kunt programmeren. Het is nog ingewikkelder dan schaken. (…) Je moet zoveel stappen overslaan om ook maar enigszins bij het einde te komen. (…) Dat kunnen computers niet. (…) Dat wordt handwerk. (…) Of hoofdwerk, eigenlijk. Het brein is altijd sneller.”(147)

Raan, bruine krullen, 19 sproeten, Teletubbiesgezicht, is 26 jaar en woont nog thuis bij haar moeder en twee broers, even buiten Amsterdam. Haar vader is ca 10 jaar geleden weggegaan (er zijn dingen gebeurd) en het gezin mijdt elk contact. Het is een verknipte familie met een intieme onderlinge band, zoals later blijkt. Ze is levenslustig, spontaan, maar wispelturig, puberaal eigenlijk. Ze kan niet zonder haar telefoon. Ze belt veel, heel veel. Ze is onverminderd enthousiast van koken, heeft steeds heel veel zin in eten. De lezer volgt van dag tot dag, bijna van uur tot uur wat er gegeten en gedronken wordt. Ze is soms ontroerend kinderlijk getuige de spelletjes die zij weet te verzinnen bv bij het zappen op de tv, het ABC-voorwerpen-spelletje.

Raan heeft een grote fantasie, ze liegt! En ze heeft veel geheimen. Per houdt niet van geheimen (122). Ze verstopt zich achter de flarden mist die ze altijd opgetrokken hield rond zichzelf (75). Per mag nooit te weten komen wie zij is (40). Raan geeft toe op zoek te zijn naar haar identiteit (98). “Iedereen is iets. Ik ben niets.”

Per is hopeloos verliefd op haar. Wil alles voor haar doen. Maar Raan speelt met hem. Ze verdwijnt enkele malen, komt weer terug, biedt excuses aan en geeft Per steeds weer hoop “Ik mis je echt!”. Op blz. 65 lezen we: “Ze hield me binnenboord, net genoeg om niet te verdrinken (…) Ze hield me erbij, dus ze vond me leuk. Genoeg.”

Wanneer Per op Texel na haar onaangekondigde verdwijning de situatie analyseert, zegt hij: “Ik voelde me vreselijk. (…) Ik was een jongen die zijn vriendin was kwijtgeraakt. Ik was een jongen die zijn vriendin al vanaf dag één kwijt was geweest.”(110)

Deze vlucht naar Texel en van Texel in de sneeuw en bittere kou vormt het absolute punt of “no return”. Symbolisch daarvoor zijn de vele dode konijnen (88). “Allemaal misten ze wat, sommige een poot, sommige hun staart, sommige waren alleen nog vel (…). We keken om ons heen in het desolate landschap met onder ons een gigantische hoeveelheid misgelopen kerstdiners.”  Per beleeft daar ook zijn eerste depri-moment. “Ik kon nu niet doen alsof dat einde er niet was, want het was er wel, tegelijkertijd met het begin en de besneeuwde duin waarin we keken naar de dode konijnen. Wanneer Raan bij me weg zou gaan zouden deze konijnen het niet meemaken. Ik verlangde opeens heel erg naar mijn moment in de sneeuw. Zonder hoofd en met één arm zou ik toch proberen de sneeuw te omarmen. Het zou voorbij zijn en het voorjaar zou me bespaard blijven. (89)

De titel doet vermoeden dat er vele mannen ten tonele verschijnen die uitvoerig worden besproken door Raan, maar niets is minder waar. Ze worden slechts fragmentarisch genoemd. Maar Per wordt er wel jaloers van, vooral op Felix die hen ook nog lijkt te achtervolgen. Per maakt uiteraard een lijstje van deze mannen die zijn geluk bedreigen en vermeldt de risicofactor erbij. Zijn conclusie is dat hij Man 6 is. Het werd een obsessie. Wie stond zijn geluk in de weg?

Het vertelperspectief ligt bij Per. Een betere titel zou zijn geweest met een kleine variatie: “De maanden van Raan”. Een idee van Per zelf wanneer hij zich afvraagt of een blindedarmontsteking iets te maken zou kunnen hebben met je eetpatroon (179). Zie in dit verband ook mijn opmerkingen over “eten” in deze recensie.

 

Martine de Jong (1975) maakt indruk met deze eerste roman. In eenvoudige taal, taal van deze tijd, in veelal korte zinnen zet ze herkenbare relaties en situaties neer. Met veel fantasie weet ze leuke personificaties en vergelijkingen te creëren. Bv.: “De warmte van de vlammen probeerde ons uit onze jassen te trekken, maar dat lukte niet. Raan zat naast me te rillen als een naakte hond”. (97).

De plot is nogal doorzichtig en de afloop voorspelbaar door de flat characters. Zelfs het verdwijnen van Raan gebeurt op verwachte momenten. Alleen Per voelt het niet aan….maar hij is zo geprogrammeerd. De karakters hadden wat meer lagen kunnen hebben.

Ook wordt er m.i. te veel eten klaargemaakt, gegeten en gedronken in deze roman. Ik heb er “à la Per” een lijstje van gemaakt. Dat werd één A4tje in 2 kolommen. De Hollandse pot, koffie en bier scoren het hoogst. De Ethiopische drab is niet lekker. En er wordt maar één keer rode wijn gedronken. Zelfs haren ruiken naar vanille, koek en appel. Een zoen smaakt naar vleeskruiden en roomboter. Maar er is hoop! De moeder van Per “rook zo fijn naar niks, naar vroeger, naar warm”.

Ik adviseer De Jong door te gaan met het schrijven van romans. De eerste stap op de literaire weg is met succes gezet met “De mannen van Raan”. Ik geef haar een 7.8 in de categorie “lichte literatuur” en kijk uit naar haar volgende boek.

Ik besluit mijn recensie met de mooiste zin uit het boek: “Lieve Raan, dacht ik, lieve, lieve Raan. Ik vouwde mijn handen om haar gezicht. Ik vouwde mijn hersenen om deze herinnering.” (156)

 

Gelezen voor Hebban.nl – Debutenclub

  • De mannen van Raan – Martine de Jong –
  • Uitgeverij Podium, Amsterdam.
  • Aantal blz. 206
  • Prijs:  € 17,50

 

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *