Voor uw liefde – Mario Vargas LLosa

Met macht valt niet te spotten.

De oorspronkelijke titel Cinco Esquinas (letterlijk vertaald: een kruising van vijf straten) is een verwijzing naar de gevaarlijke wijk Cinco Esquinas in Lima, de hoofdstad van Peru. En deze “vijfsprong” is tevens een metafoor voor de vijf verhaallijnen die elkaar kruisen.

We zijn in de jaren 90, tijdens het bewind, beter gezegd de dictatuur van Fujimori en zijn niets of niemand ontziende “rechterhand”, het almachtige hoofd van de Inlichtingendienst en in deze roman alleen bij zijn bijnaam genoemd De Doctor. In werkelijkheid was dit de duivelse Vladimiro Montesinas. Lima wordt in die tijd geteisterd door guerrillabeweging Lichtend Pad en de revolutionaire beweging Tupac Amaru; hun terroristische aanslagen en ontvoeringen vinden aan de lopende band plaats om extreem veel losgeld te vangen. Ondanks alle veiligheidsmaatregelen slaan ondernemers bijna massaal op de vlucht naar Panama en Miami om hun zaken te regelen.

In chronologische volgorde, maken we in het begin van het boek per hoofdstuk kennis met deze verhaallijnen.

Hoofdstuk 1 – Marisa’s droom – begint met de ontluikende erotische lesbische relatie van de vriendinnen Marisa en Chabela, echtgenotes van resp. Enrique Cárdenas, schatrijke zelfingenomen grootindustrieel (mijnexploitant) en zijn vriend Luciano Casasbellas, eveneens schatrijke advocaat. Zij zijn samen in bed beland dankzij de avondklok “toque de queda” (zie cover) waarna niemand dus meer de straat op mag en men kans loopt door een patrouille aangehouden te worden voor het schenden van de avondklok. Echtgenoot Enrique (Quique) was op weg naar een directievergadering de volgende dag in Arequipa. Voor beide dames een onverwachte “heerlijke” ervaring.

Kennelijk vindt Vargas LLosa deze seksscène nogal belangrijk om deze roman mee te openen en ook weer te sluiten, al zijn er in die drie jaar toch wat veranderingen…Het laatste hoofdstuk (22) is getiteld: Happy End?  Deze verhaallijn loopt parallel aan de andere verhaallijnen en daar blijft het dan ook bij.

De tweede verhaallijn wordt aangekondigd in hoofdstuk 2 – Onverwacht bezoek. Rolando Garro, de beroemdste schandaaljournalist van het land, hoofdredacteur van het rioolblad “Onthullingen” bezoekt Enrique en heeft een envelop met compromitterende foto’s bij zich van een orgie in Chosica met veel seks en drugs. Publicatie zal de reputatie van Enrique ernstig in gevaar brengen. Hij is chantabel en hoe…!  Gelukkig heeft Quique zijn goede vriend advocaat Luciano en deze geeft hem waardevolle adviezen.

We volgen het verhaal en komen terecht in “Het hol van roddel en achterklap” van Rolando Garro en we zijn getuigen van zijn agressieve karakter wanneer hij zijn  fotograaf, de arme Ceferino Argüello,  in niet mis te verstane bewoordingen de huid vol scheldt. Ceferino heeft voor de compromitterende foto’s gezorgd en is daardoor volkomen gebonden aan zijn baas. Hij durft dan ook niets terug te zeggen. “Gehaat worden betekende dat ze bang voor hem waren, het was een vorm van erkenning” vindt Garro die er niet wakker van ligt dat mensen een hekel aan hem hebben.

In hoofdstuk 6 – Een menselijk wrak uit de showbusiness – lezen we het trieste levensverhaal van voordrachtskunstenaar, later één van de drie Grapjassen: de eenzame Juan Peineta wiens geheugen hem steeds meer in de steek begint te laten. Hij leeft thans in zeer grote armoede. Een prachtig citaat over beginnende Alzheimer lezen we op blz. 150: “Af en toe had hij het gevoel dat er elke dag meer dingen uit zijn geheugen verdwenen, dat hij binnenkort een geestverschijning zonder verleden zou zijn.” Toch heeft Peineta zijn laatste rol nog niet gespeeld.

En dan is er nog La Retaquita, sterredactrice bij “Onthullingen”. Haar officiële naam luidt: Julieta Lequizamón. Een dwerg, een propje zoals haar bijnaam aangeeft. Opgevoed door haar straatarme vader, een ambulante emolienteverkoper, een typisch Peruviaanse “medicinale” drank die men op straat verkocht. Deze emoliente-karretjes zijn langzaam verdwenen uit het straatbeeld van Lima. Haar roeping is om de verborgen schande van mensen te ontdekken en hun reputaties te verwoesten. Garro is haar leermeester geweest en daarom is ze hem onvoorwaardelijk trouw. “Is ze verliefd op hem?”

De foto’s worden gepubliceerd met een belastend artikel erbij. De ellende is niet te overzien. Maar, Rolando Garro is ook verdwenen en blijkt op beestachtige wijze vermoord te zijn, lezen wij op blz. 116. Zijn lijk is aan het begin van de wijk Cinco Esquinas, voor een twijfelachtige goktent, neergelegd. La Retaquita wijst Enrique aan als de dader…. Zij zal de waarheid aan het licht brengen. Enrique wordt opgepakt.

De titels van de 22 hoofdstukken geven haarfijn het verloop van de hele plot aan. In hoofdstuk 19 wordt La Retaquita ontboden bij de macht, bij het hoofd van de Inlichtingendienst, De Doctor, en verneemt zij de ware toedracht van de moord op haar baas. Zij handelt dienovereenkomstig.

Vargas LLosa heeft een prettige, mooie schrijfstijl, toegankelijk en vlot. Ik waardeerde zeer zijn situatie- en persoonsbeschrijvingen. Echter, zijn schrijfstijl in “Voor Uw Liefde” is niet op het niveau van een Nobelprijswinnaar. Het heeft me echt verbaasd dat de expliciet beschreven erotische avonturen van de rijke bourgeoisie voor deze schrijver kennelijk erg belangrijk zijn en/of onontbeerlijk om een goede roman te schrijven. En ook voor die hoofdstukken geldt dat de bejaarde schrijver hier zijn eens bereikte hoogtepunt lang niet haalt. Ik verwijs hier naar zijn meesterwerkje uit 1988 “Lof van de stiefmoeder”.

Een literair knap gekozen vorm, vond ik, hoofdstuk 22 – De Mallemolen –  waarin de diverse verhaallijnen in elkaar overlopen. Vargas Llosa beheerst deze stijl als geen ander.

Helaas ook, is het vanaf het begin duidelijk waar de dader(s) gezocht moeten worden. Immers, de “achterflap” verraadt al dat deze spannende roman een levendig portret schetst van de Peruviaanse samenleving tijdens de Fujimori-dictatuur…. Hoewel, “spannend” is eigenlijk ook niet het juiste woord. Deze roman maakt je wel nieuwsgierig en maakt dat het boek toch in meerdere of mindere mate een “pageturner” wordt. Interessant bovendien is te weten dat de schrijver in 1990 vergeefs meedeed aan de presidentsverkiezing en in Fujimori zijn absolute meerdere moest erkennen. In dit boek proef je nog de vijandigheid voor het regime van zijn opponent die met ijzeren hand regeerde. De naam Fujimori wordt overigens maar één keer genoemd. Is dit een ultieme trap na? Zullen deze “misstappen” uiteindelijk veroordeeld kunnen worden? En speelt de boulevardpers die vanaf het begin aanwezig is daar een rol in?

De andere thema’s dateren ook uit die tijd en dit land (Peru): de hoofdstad Lima met al zijn schrijnende contrasten: de hypocrisie van de rijken die gewoon even het vliegtuig nemen naar Miami om daar voor een paar dagen de misère van hun land te ontvluchten tegenover de grote armoede die steeds schrijnender wordt naarmate het boek vordert. Men moet uren in de rij staan bij de gaarkeukens voor een bord eten zonder vlees. Vele in lompen geklede kinderen, bedelaars en zwervers liggen te slapen in portieken of onder lantaarnpalen. En dan is er door heel het boek de twijfelachtige dubbele moraal van de journalistiek. Voor rijk en arm geldt overigens de permanente onzekerheid, het gevoel van onveiligheid en angst en zeker de paranoia van de inwoners. “Word ik afgeluisterd?” De vrees opgepakt te worden en in die vreselijke gevangenis gegooid te worden tussen al het crapuul.

De landelijke folklore ontbreekt gelukkig niet. Ik noemde al eerder de emolienteverkopers. We worden ook herinnerd aan de Peruviaanse bard Felipe Pinglo die niet minder dan 300 walsen en polka’s op zijn naam heeft staan. En aan andere grote componisten en promotors van de música criolla in de Barrios Altos met als kruispunt Cinco Esquinas. Dat was eens. Nu was de wijk in verval geraakt en waren de straten gevaarlijk.

En gelukkig was er ook de nodige humor in deze roman.

De vreugdevolle ontknoping met weer seksuele uitspattingen in Miami in zicht is toch eigenlijk onverwacht. Zeker wanneer men bedenkt dat het hoofdthema, volgens Vargas LLosa, “de politiek” is, volgens een interview dat in Le Monde verscheen eind 2016. Of moeten wij deze roman zien in het kader van de “post-truth”?

Eveneens heeft het mij verbaasd, zelfs geïrriteerd dat de uitgever en de vertaler voor de titel “Voor Uw Liefde” hebben gekozen. Ik kan deze titel op geen enkele manier met de inhoud rijmen. Wie wel?  Het boulevardblad heet in de oorspronkelijke uitgave “Striptease”; dat is m.i. toch ook veel aantrekkelijker dan “Onthullingen”!

Ik geef deze roman drie sterren.

Zeist, 30 januari 2018