De rest van de dag – Kazuo Ishiguro

Een echt “british” meesterwerk over het leven van …. een hoofdbutler! Bestaat er een beroep dat meer “british” is dan het beroep van butler?! Het is haast niet te geloven dat de schrijver Kazuo Ishiguro geen Brit van origine is maar geboren in Nagasaki uit Japanse ouders. Op zeer prille leeftijd is hij al naar Groot-Brittannië geëmigreerd, maar dan toch…

Het is juli 1956. Mr. Stevens, een butler die al op leeftijd begint te raken krijgt van zijn nieuwe Amerikaanse werkgever diens Ford aangeboden om er eens een weekje op uit te trekken. De benzine kan ook nog gedeclareerd worden. Stevens besluit dit aanbod aan te nemen om enerzijds zijn geliefde Engelse landschappen te gaan bewonderen met de bekende reisgids van Mrs Symons als leidraad en om anderzijds zijn oud-collega Mrs Kenton op te gaan zoeken met wie hij nog regelmatig correspondeert en van wie de laatste brief nogal triest leek. Misschien wil zij weer terug in dienst komen op Darlington Hall, hoopt hij.

Tijdens deze zesdaagse, avontuurlijke reis wordt hij overweldigd door zijn herinneringen aan de “goede” oude tijd toen hij in de jaren 30/40 in dienst was van de grote Lord Darlington. Zijn eigen waardigheid ontleent hij aan de waardigheid van zijn werkgever die hij blindelings altijd heeft gevolgd. Hij herinnert zich o.a. letterlijke gesprekken tussen de hoogwaardigheidsbekleders die daar regelmatig samenkwamen op het grote landgoed, zijn conversaties met de Lord zelf, en vooral ook de schaarse, echte gesprekken met Mrs Kenton die steeds weer stroef verliepen…Een echte butler toont zijn gevoelens niet en praat over zichzelf in de derde persoon. Zelfs als zijn vader overlijdt.

Maar, beetje bij beetje, komt hij er achter dat Lord Darlington verkeerde keuzes heeft gemaakt in zijn leven, er werden louche bijeenkomsten gehouden en de grote lord lord was onbewust de speelbal van de nazi’s geworden. Klaagt Ishiguro hier de in verval rakende Engelse democratie aan, bang voor het opkomende volk? Stevens volgt Darlington, zoals gezegd, blindelings en ontslaat zelfs op diens aanraden twee joodse dienstbodes, zonder enig pardon. “Befehl ist Befehl” moest ik even aan denken.

Dit alles overdenkende, en in gesprekken met anderen, vindt Stevens zich helemaal niet meer de grote butler die hij altijd dacht te zijn geweest. Eigenlijk is zijn leven een mislukking. Hij schaamt zich. En ook, voor wat betreft Mrs Kenton, het had wel wat kunnen worden tussen hen beiden…Stevens was machteloos om op het bepalende moment de juiste woorden te vinden. Maar Mrs Kenton ook! Tot het laatste gesprek… Kan er nog wat gerepareerd worden?
Tja, lezen maar.

Het einde verwijst naar de titel: er is nog hoop. De dag, je leven is nog niet voorbij. Het beste deel van de dag is de avond. Vooruitkijken en vooruitgaan!

De schrijfstijl is “magistraal”, “voortreffelijk”! Je hoort Stevens a.h.w. praten…en dan zie je hem ook helemaal voor je: zwart of smetteloos wit rokcostuum, gesteven overhemd en boord, onberispelijke stropdas, scherpe vouw in zijn pantalon, witte handschoenen, uitgestreken kop, kin omhoog, geen haar verkeerd, welgemanierd, zichzelf volkomen wegcijferend, knippend en buigend.

Een echte aanrader. VIER STERREN voor de Nobelprijswinnaar 2017 met dit derde (onsterfelijke) boek van zijn hand (1989). Ik ga zeker nog meer van deze schrijver lezen.

Zeist, 20 december 2018

In ’t Frans gelezen:
LES VESTIGES DU JOUR
KAZUO ISHIGURO
Collection Folio nr 5040
Pages: 339